Dawno dawno temu… I choć nie jest to bajka a fakt, tak moglibyśmy zacząć, bo rzecz działa się kilka tysięcy lat przed naszą erą. Wtedy właśnie (do ok. 3000 lat p.n.e.) na obszarach środkowej Europy niepodzielnie rządził język praindoeuropejski. Językoznawcy wciąż spierają się o to, gdzie powstał język praindoeuropejski. Według jednej z hipotez pierwszymi użytkownikami tego języka byli koczownicy zajmujący wschodnio ukraińskie stepy i południowe tereny dzisiejszej Rosji. Według drugiej – pierwszymi Praindoeuropejczykami byli tureccy rolnicy.
Zapraszamy na cykl artykułów o językach świata – ZASIĘGNIJ JĘZYKA!
Dawno dawno temu… I choć nie jest to bajka a fakt, tak moglibyśmy zacząć, bo rzecz działa się kilka tysięcy lat przed naszą erą. Wtedy właśnie (do ok. 3000 lat p.n.e.) na obszarach środkowej Europy niepodzielnie rządził język praindoeuropejski. Językoznawcy wciąż spierają się o to, gdzie powstał język praindoeuropejski. Według jednej z hipotez pierwszymi użytkownikami tego języka byli koczownicy zajmujący wschodnio ukraińskie stepy i południowe tereny dzisiejszej Rosji. Według drugiej – pierwszymi Praindoeuropejczykami byli tureccy rolnicy.
Praindoeuropejczycy, czyli przedstawiciele kultury ceramiki sznurowej, zamieszkiwali większą część kontynentu. Ich śladem w historii jest właśnie ceramika – dzbany i dzbanki, amfory i puchary były zdobione w górnych częściach wzorem, który uzyskiwano poprzez odbicie sznura na mokrej jeszcze glinie.
Wspólnota ukształtowała się w wyniku emigracji ludów z Azji do Europy w poszukiwaniu lepszych warunków życiowych. Kolebkę prajęzyka większość językoznawców umieszcza między dwoma kontynentami – Azją i Europą; stamtąd ludność stopniowo przemieszczała się na zachód, północ i południe – tworząc zarzewie języków europejskich, i wschód – dając początek językom azjatyckim.
1. Język protogrecki
2. Języki iliryjskie i trackie
3. Języki protocentyckie i protogermańskie (kultura cerami ki wstęgowej)
4. Języki protosłowaińskie
5. Języki protogermańskie
6. Języki protoitalskie
7. Wczesne języki iberyskie
8. Języki protoceltyckie
9. Języki praindoeuropejskie na stepach – prawdopodobnie indoirańskie
Migracje te doprowadziły nie tylko do różnicowania się kultur ludów wywodzących się ze wspólnoty praindoeuropejskiej. Przyczyniły się także do stopniowego rozluźniania się kontaktów pomiędzy poszczególnymi grupami – ten fakt tłumaczy różnorodność języków występujących na naszym, małym skądinąd, kontynencie. W ten właśnie sposób przełomie III i II tysiąclecia p.n.e. z prajęzyka (= języka praindoeuropejskiego) stopniowo wyłaniać się będą grupy języków, które dziś całkiem dobrze znamy. A ponieważ repetitio est mater studiorum, nic nie przeszkodzi nam je teraz wymienić. 😉
Współcześnie wyróżniamy 12 rodzin języków indoeuropejskich, którymi posługuje się ludność na terenie Azji i Europy. Są to:
W Azji:
– języki tocharskie,
– języki indyjskie,
– języki irańskie,
– języki anatolijskie,
– języki tracko-ormiańskie,
W Europie:
– języki greckie,
– języki albańskie,
– języki italskie/ romańskie,
– języki celtyckie,
– języki germańskie,
– języki bałtyckie,
– języki słowiańskie.
Wspólny mianownik
Sporą wskazówką dla badaczy historii języków były podobieństwa między nimi. Quentin Atkinson – biolog z Uniwersytetu w Auckland w Nowej Zelandii wraz z innymi badaczami przeanalizował około 103 języki indoeuropejskie. Jego celem było stworzenie drzewa genealogicznego. W tym celu zestawili te elementy językowe, które są stosunkowo odporne na upływ czasu i idące za nim zmiany – jak zaimki czy określenia relacji rodzinnych. W ten sposób okryli zależność między polskim słowem matka, niemieckim Mutter, rosyjskim mat, perskim madar czy łacińskim mater, dochodząc do wniosku, że mają wspólne źródło w języku praindoeuropejskim – mehter.
